Điều này không chỉ là một sự thay đổi trong nhận thức, mà còn là quyết sách có tầm chiến lược của Đảng và Nhà nước. Trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa XII năm 2017, Đảng ta nhấn mạnh: "Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa." Đây là một bước ngoặt trong tư duy kinh tế, thể hiện quyết tâm xây dựng một nền kinh tế đa dạng, năng động, có khả năng cạnh tranh cao và phát triển bền vững.

          Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân càng trở nên cấp thiết và có ý nghĩa chiến lược lâu dài. Tuy nhiên, để kinh tế tư nhân thực sự phát huy vai trò là một động lực quan trọng, cần có cái nhìn toàn diện, từ cơ sở lý luận, thực tiễn phát triển, đến những khó khăn, thách thức và các giải pháp đột phá.

          Kinh tế tư nhân là khu vực kinh tế do các cá nhân hoặc nhóm cá nhân sở hữu và điều hành, hoạt động chủ yếu nhằm mục tiêu lợi nhuận, không thuộc sở hữu của Nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân không đối lập với kinh tế nhà nước, mà là một trong những thành phần hợp pháp, bình đẳng, cùng đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

          Tư duy mới của Đảng ta về kinh tế tư nhân được thể hiện rõ trong các văn kiện quan trọng như:

- Văn kiện Đại hội XII (2016): xác định “phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế”;

- Nghị quyết Trung ương 5 khóa XII (2017): khẳng định “khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân trên mọi lĩnh vực mà pháp luật không cấm”, đồng thời cam kết "bảo vệ quyền tài sản hợp pháp, chính đáng" của doanh nghiệp.

- Văn kiện Đại hội XIII (2021): tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm của doanh nghiệp tư nhân trong quá trình đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

          Đây là những bước chuyển mang tính đột phá, giúp tháo gỡ những rào cản pháp lý, tâm lý và hành chính từng kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân trong nhiều thập niên trước.

          Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp tư nhân đã đóng góp ngày càng lớn vào ngân sách nhà nước, đồng thời là lực lượng chính trong lĩnh vực công nghiệp nhẹ, thương mại, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao. Một số doanh nghiệp tư nhân lớn như VinGroup, Masan, Thaco, Vietjet Air, FPT... đã vươn lên thành những "đầu tàu" kinh tế, có khả năng cạnh tranh với các tập đoàn trong khu vực.

          Hiện nay, kinh tế tư nhân đang tạo việc làm rất lớn lao động trong nền kinh tế, chủ yếu tập trung ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các hộ kinh doanh cá thể. Đây là khu vực linh hoạt, dễ thích nghi, và có khả năng mở rộng nhanh chóng khi có cơ hội thị trường. Việc làm từ khu vực tư nhân không chỉ giúp người dân cải thiện đời sống mà còn góp phần giảm áp lực cho Nhà nước trong vấn đề an sinh xã hội.

          Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào đào tạo nghề, nâng cao tay nghề lao động, cải thiện điều kiện làm việc, tham gia bảo hiểm xã hội – thể hiện trách nhiệm xã hội ngày càng rõ nét.

          Kinh tế tư nhân là cái nôi của đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tại Việt Nam.  Sự năng động của khu vực tư nhân chính là đòn bẩy cho quá trình chuyển đổi số quốc gia, khi mà các dịch vụ công nghệ, thương mại điện tử, thanh toán số, logistics… đều đang được doanh nghiệp tư nhân tiên phong triển khai.

          Ngoài hoạt động kinh doanh, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã thể hiện tinh thần trách nhiệm với cộng đồng thông qua các hoạt động xã hội. Trong đại dịch COVID-19, hàng ngàn tỷ đồng đã được đóng góp bởi các tập đoàn tư nhân lớn như Vingroup, Sun Group, TH True Milk, Vietjet… để hỗ trợ mua vaccine, thiết bị y tế và xây dựng bệnh viện dã chiến.

          Điều này khẳng định rằng kinh tế tư nhân không chỉ vì mục tiêu lợi nhuận, mà còn là một phần của khối đại đoàn kết dân tộc, đồng hành cùng Nhà nước trong mọi hoàn cảnh khó khăn của đất nước.

          Mặc dù Chính phủ đã thực hiện nhiều cải cách về môi trường kinh doanh, nhưng thực tế cho thấy các thủ tục hành chính, giấy phép con, chi phí không chính thức vẫn còn là gánh nặng đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

          Theo Báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI 2022), nhiều doanh nghiệp vẫn cho rằng “thủ tục hành chính phiền hà” và “thiếu minh bạch thông tin” là rào cản lớn khi đầu tư mở rộng sản xuất – kinh doanh.

          Phần lớn doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có quy mô nhỏ, vốn mỏng, khó tiếp cận nguồn tín dụng dài hạn và lãi suất thấp. Việc đầu tư cho công nghệ, R&D còn rất hạn chế, do thiếu cả nguồn lực lẫn cơ chế khuyến khích.

          Nguồn nhân lực trong khu vực tư nhân cũng là vấn đề nan giải. Thiếu đội ngũ quản trị chuyên nghiệp, thiếu kỹ sư giỏi, thiếu công nhân tay nghề cao… đang làm suy giảm năng lực cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

          Tình trạng “mạnh ai nấy làm”, thiếu liên kết vùng, thiếu kết nối với khu vực FDI hoặc kinh tế nhà nước khiến cho doanh nghiệp tư nhân khó tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Phần lớn doanh nghiệp hoạt động trong các phân khúc giá trị thấp, dễ bị tổn thương khi có biến động thị trường.

          Thực tế này đòi hỏi phải có các chính sách thúc đẩy liên kết theo cụm ngành, theo chuỗi giá trị, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong chiến lược dài hạn về công nghệ và thị trường.

          Cần tiếp tục cải cách hành chính, xây dựng hệ thống pháp luật rõ ràng, minh bạch, nhất quán để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Nhà nước cần phát huy vai trò kiến tạo, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng giữa các thành phần kinh tế.

          Phải có cơ chế giám sát chặt chẽ cán bộ thực thi công vụ để giảm thiểu tình trạng nhũng nhiễu, gây khó dễ cho doanh nghiệp.

          Cần thiết lập các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời, khuyến khích các ngân hàng thương mại cải tiến quy trình cho vay, ứng dụng công nghệ để đánh giá rủi ro tín dụng dựa trên dữ liệu thực tế.

          Đặc biệt, cần có chính sách ưu đãi thuế đối với các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ cao, R&D, đổi mới quy trình sản xuất và chuyển đổi số.

          Đào tạo nhân lực chất lượng cao, phát triển các chương trình khởi nghiệp trong trường đại học, viện nghiên cứu, kết nối với doanh nghiệp là xu thế tất yếu. Nhà nước nên đồng hành cùng doanh nghiệp trong phát triển các mô hình giáo dục nghề nghiệp gắn với thực tiễn sản xuất.

          Ngoài ra, cần phát triển các trung tâm ươm tạo, mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp, từ cấp quốc gia đến địa phương, với sự tham gia của cả khu vực công và tư.

          Doanh nghiệp tư nhân cần được hỗ trợ để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Chính phủ cần khuyến khích mô hình cụm liên kết ngành (cluster), phát triển hạ tầng logistics, khu công nghiệp chuyên biệt để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất và xuất khẩu.

          Đồng thời, cần giúp doanh nghiệp nâng cao hiểu biết về thương mại quốc tế, tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo hộ sở hữu trí tuệ và luật pháp quốc tế.

          Kinh tế tư nhân là thành quả của tư duy đổi mới và là biểu hiện sinh động của tinh thần tự chủ, sáng tạo và khát vọng vươn lên làm giàu chính đáng của người dân Việt Nam. Thực tiễn 35 năm đổi mới cho thấy, phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là giải pháp kinh tế, mà còn là chiến lược chính trị – xã hội sâu sắc, nhằm huy động toàn dân tham gia xây dựng đất nước.

          Trong điều kiện hội nhập quốc tế sâu rộng, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số đang mở ra những cơ hội mới, thì việc phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân sẽ là chìa khóa để Việt Nam vươn tới mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

          Muốn vậy, cần sự đồng lòng từ thể chế, chính sách đến hành động của cả hệ thống chính trị, cùng với sự nỗ lực bền bỉ từ đội ngũ doanh nhân tư nhân – những người không chỉ tạo ra của cải vật chất mà còn góp phần viết tiếp khát vọng hùng cường của dân tộc Việt Nam trong kỷ nguyên mới.