Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, việc kết hợp kinh tế với quốc phòng được thể hiện rõ trong chính sách ngụ binh, ư nông của các thời Lý, Trần, Lê. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “….quyết tâm xây dựng quân đội ta thành một đội quân hùng mạnh, sẵn sàng chiến đấu, học tập giỏi, công tác giỏi, sản xuất giỏi…”. Nhiệm vụ lao động sản xuất của Quân đội được thể hiện trong các văn kiện chính thức của Đảng qua các kỳ đại hội, mới nhất là văn kiện Đại hội XII của Đảng và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X: “… kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội vơi quốc phòng – an ninh…” và quốc phòng – an ninh với kinh tế”.

Thực tiễn cho thấy việc hình thành các Đoàn Kinh tế - Quốc phòng (KT-QP) ở các địa bàn khó khăn đã cho thấy hiệu quả của chức năng đội quân lao động sản xuất của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ví dụ như Đoàn KT-QP 337/Quân khu 4 có chức năng, nhiệm vụ xây dựng kinh tế, quốc phòng ở 05 xã biên giới vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn chủ yếu là người dân Pa Co, Vân Kiều, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng trị. Ở nơi đây, Đoàn KT-QP 337 đã giúp người dân nơi đây thay đổi tập quán sản xuất. "Miến dong 337" là cách mọi người gọi loại miến được anh em cán bộ Đoàn 337 hướng dẫn, bày cách thu hoạch, chế biến cho bà con đồng bào Vân Kiều. Từ chỗ du canh du cư, nhận thấy đất đai khu vực các xã Hướng Phùng, Hướng Việt, Hướng Lập, Hướng Sơn, Hướng Linh (năm xã thuộc địa bàn đoàn) phù hợp có thể phát triển nông sản thành hàng hóa, cán bộ Đoàn 337 bày cho dân trồng cây dong riềng, hỗ trợ dân sản xuất miến khô và tìm đầu ra tiêu thụ cho dân. Nhiều hộ dân thoát nghèo từ sản phẩm miến dong riềng và sản phẩm này được gọi là "miến dong 337", mặc định như một nhãn hiệu thương phẩm đặc biệt. Đó chỉ là một trong những việc làm tiêu biểu của đoàn kinh tế quốc phòng 337 trong việc giúp đỡ người dân vung khó khăn ở núi rừng trường sơn xây dựng cuộc sống no ấm.

Ở khắp các miền tổ quốc, ở đâu có đơn vị bộ đội đứng chân thì ở đó người dân rất vui mừng phấn khởi. Bởi những người lính “Cụ Hồ” là chỗ dựa tin cậy để giúp bà con nhân dân thoát khỏi những tập tục lạc hậu, đói nghèo. Thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế, các đoàn KT-QP đã triển khai có hiệu quả các chương trình hỗ trợ vùng đặc biệt khó khăn của Chính phủ. Đối với Chương trình 135 về phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc miền núi, nhiều mô hình, lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật và trên 200 lượt mô hình làm kinh tế kết hợp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật và hội nghị đầu bờ; trên 15.000 lượt hộ nghèo được thụ hưởng dự án; góp phần đưa tỷ lệ hộ nghèo tại địa bàn từ 45-90% trong thời gian đầu giảm xuống còn 10-30%. Các đoàn đã và đang tiếp tục triển khai 25 dự án bảo vệ và phát triển rừng; triển khai hiệu quả dịch vụ 2 đầu (thu mua, chế biến nông sản; cung cấp vật tư nông nghiệp, chuyển giao kỹ thuật cho dân...), góp phần quan trọng trong hỗ trợ nhân dân sản xuất, phát triển kinh tế. Các đoàn KT-QP đã ổn định tại chỗ, tạo việc làm cho gần 70.000 hộ dân; đến hết năm 2025, tiếp tục hỗ trợ 100.000 hộ dân.

Qua đó, cho thấy “đội quân lao động sản xuất” là một chức năng quan trọng của Quân đội Nhân dân Việt Nam góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Vì vậy, khi đề cập đến bản chất chức năng nhiệm vụ của Quân đội, nhất là Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế phải có cái nhìn khách quan, toàn diện. Đối với những kẻ thù địch cố tình xuyên tạc, chống phá quân đội thì phải kiên quyết đấu tranh, nghiêm trị theo pháp luật. Còn những người do thiếu thông tin, nhận thức chưa đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ của quân đội thì phải tuyên truyền, thuyết phục để họ nhận thức đúng vấn đề, không có những hành động vô tình tiếp tay cho kẻ xấu, làm tổn hại đến uy tín, danh dự của quân đội./. 

Văn Cường